Fietslandschappen 34: Noord-Groningen

Ik was een weekend in Groningen (stad) en zondagochtend ging ik met een Groningse vriend een stukje fietsen. We reden noordwaarts, met een straffe wind in de rug, langs het Reitdiep, we passeerden het brede van Starkenborghkanaal, en fietsten verder over smalle, slingerende fietspaden van betonplaten langs Garnwerd, door Winsum en langs Baflo naar Saaxumhuizen.

Als je van een weids en open landschap houdt, moet je in Noord-Groningen zijn. De groene weilanden, de lichtbruine, kale akkers, de wolkenluchten, het is er van een verpletterende schoonheid. Vooral de geringe hoogteverschillen in het land (microreliëf) maken het een bijzondere landschapservaring. Stille getuigen van een geologische geschiedenis van land en zee. Met vele ingrepen van de mens om het water te bedwingen: terpen, kanalen, dijken, sloten, molens en gemalen.

Voor de argeloze bezoeker is het wellicht wat saai, maar de zorgvuldige beschouwer ziet een afwisselend agrarisch landschap – dan weer veen, dan weer klei – met slechts een paar postmoderne, recreatieve elementen. De schaalvergroting in de landbouw is zichtbaar in de vele voormalige boerderijen en schuren die tot woning zijn verbouwd. De woonbebouwing in de oude kernen van de dorpen reflecteert een gemengde geschiedenis van zowel armoede als welvaart, van herenboeren en landarbeiders. De kleine kerken in de dorpen fungeerden als sociaal middelpunt.

Op de terugweg, via Eenrum, Schouwerzijl, Ezinge en Aduard, werden we geconfronteerd met het meest kenmerkende aspect van het Groningse landschap: wind. De harde wind op kop verhinderde ons een acceptabel tempo te onderhouden. Harder dan 22-23 ging ik niet. Maar het was louterend. Het geworstel tegen de wind gaf me de gelegenheid het landschap diep in mijzelf op te zuigen, de details daarvan in mijn geheugen te etsen, en te beseffen: veel grootser dan in Noord-Groningen wordt het in Nederland niet.

PS: En iedereen groet elkaar!